May Linn Clement

maylinnclement@hotmail.com

Skogen har vore eit fast omdreiingspunkt i familien min og gardsfolket i fleire hundre år. Han ligg lagleg til, byrjar 200 meter frå huset og går sørover over store delar av Huftarøy, den største og austlegaste øya i Austevoll kommune. Det går ein fylkesveg gjennom skogen, og dei som bur langs den, har automatisk fått tilnamnet «i skogen». Der bur Elin i skogen og Nils i skogen, og me som bur like ved, nyttar han på kvar vår måte.

Her plukkar bror min sopp, grunneigarane hentar ut ved og jakt- og fiskarlaget kjempar for fiskevatnet, som Austevoll vatn og avlaup no vil gjera om til drikkevatn. Sist eg snakka med onkel Kjell, hadde han nett fanga ein aure her, med berre nevane.

I denne skogen kunne ein finna Noregs største brake, eller einebærbusk, for dei som føretrekkjer å gå rundt slike, fram til han knakk for nokre år sidan.

Skogen har grenser, men eg veit ikkje kor dei går. For meg er han ein grenselaus stad der eg går på tur ganske ofte.

Det er her eg er når det ringjer i lomma, og eg svarar med skogsvand mine:

– Skogen, ver så god?

Det er redaktøren. Han spør kva for ein skog eg er i, og eg seier det er skogen her eg bur.

– Men kva skog er det, lurer han på.

– Lauvskog eller barskog?

Eg kikar rundt meg, det er jo ei og anna bjørk her, men mest barnåler.

– Det er ein barskog, seier eg.

– Furu eller gran, spør han, og eg myser oppetter stammene for å sjå nærare på barnålene.

Er det lange, doble furunåler, eller korte grannåler? Nett her eg står, er det ikkje så lett å sjå, for trea er så lange og barnålene så høgt der oppe.

Men så kjem eg på at det er eitt tre litt lenger inne som dei kallar for Tungenesfora, det er det største treet i kommunen, eitt av få som er att etter urskogen frå tida då øya var nesten berr. Fora må vel vera furu, så...

– Mest furu, seier eg.

– Er han hogstmogen, spør han.

Kva redaktøren eigentleg ringde for, hugsar eg ikkje. Det einaste eg hugsar, er at spørsmåla om skogen gjorde at eg kjende meg forlegen. Eg ser han frå kjøkenvindauget, likevel har det ikkje falle meg inn å lura på kva type skog dette er. Eg kan ingenting om den praktiske bruken av skogen. Eg anar ikkje om han er hogstmogen.

Eg veit andre ting om denne skogen.

Ein eller annan stad her, under jorda, ligg onkelen min.

Den mest spanande kveldshistoria eg fekk som barn, var då mor fortalde om den gongen ho skulle verta storesyster. Mor var yngst i syskenflokken på fire og hadde alltid ynskt seg småsysken. No var besto gravid, fødselen var i gang på eit av soveromma oppe, og ni år gamle mor stod nede ved trappa og venta. Endeleg skulle ho verta storesyster, få trilla og skifta på sin eigen vesle baby.

Det var rop og skrik frå lemmen, men berre vaksenskrik. Ingen baby gret.

Fosteret var ikkje ferdig utvikla, men dei såg det var ein gut.

Han trong ikkje ei storesyster som trilla seg. Han trong ingenting, berre ein stad han kunne verta til jord att.

Besten pakka han inn i litt tøy, tok han med seg i skogen og grov han ned. Kor han låg, visste berre besten.

Å, som eg har fantasert om denne onkelen oppgjennom. Nokre av veninnene mine hadde ein ung, kul onkel som gav dei moderne, popkulturelle gåver og tok dei med på køyretur med tidsriktig musikk på anlegget.

Eg hadde åtte onklar, fem på farssida og tre på morssida, mellom dei éin inngift, men alle var gamle og hadde nok med sine eigne. Hadde den niande onkelen min vakse opp, ville han blitt alt det dei åtte onklane mine ikkje var.

Etter kvart som eg vart eldre og såg litt nærare på onklane mine, fann eg at dei var ikkje berre ei samling av menn. Dei har personlegdom.

Eg burde vita kva ein furuskog er. Byggjefeltet eg er oppvaksen i, var ein gamal furuskog. Då me på 1990-talet skulle få gatenamn, var det ein liten namnekonkurranse i grendelaget. Vinnaren var Furuflaten, og det var far min som kom med forslaget. Han likar namnekonkurransar og prøvde seg òg då den nye danskebåten skulle døypast i 2003. Forslaget hans var «Fjordland». Han hadde ikkje fått med seg at namnet alt vart teke av ein ferdigmatprodusent. Det var «Fjord Norway» som vann.

Kvifor har eg ikkje tenkt på kva type skog dette er? Fordi eg ikkje har trunge det. Fordi eg ikkje høgg min eigen ved og hentar ut mine eigne byggjematerialar. Hadde eg gjort det, ville det vore viktig for meg å vita at dette er ein furuskog. Herfrå får du ved av furu og byggjemateriale av furu.

Veden eg har stabla utanfor og brent her i huset etter at besten døydde i 2011, kjem ikkje frå skogen. Det vil seia, vedskjulet var fullt då besten døydde, eg brende veden hans fram til 2014. Etter det har eg kjøpt han frå andre folk som høgg ved, i lass som vert lempa utanfor, så har eg noko å gjera på dei neste vekene.

At eg kan kjøpa ferdigkløyvd ved i 30 centimeter lange kubbar, sånn at dei går rett inn i omnen min, og eg kan koma inn i leiken fyrst når det kjem til stablinga, det er eit gode eg set stor pris på. Det er ein luksus. Samstundes er det litt som å kjøpa ein pakke Fjordland når eg lagar middag.

Besten gjekk i skogen sjølv og felte trea som enda som ved. Sønene hans, Kjell og Norvald, gjer det framleis. Dei fell tre og tek dei heim i kubbar som dei kløyver, lør og turkar. Det er noko dei driv med meir eller mindre året rundt. Onkel Norvald på eine sida, onkel Kjell på andre. I midten bur eg, og har ikkje felt eit einaste tre i livet.

Eg bur i barndomsheimen deira. Før gjekk dei hit for å tømma seg for mor si, no er det eg som bur her. Yngste dottera til veslesystera deira. Plasto, som dei kalla henne, forkorting for pillasysto.

Det kan ikkje vera berre lett for dei, men eg trur dei byrjar å venja seg til det.

Når dei kjem, set me på plater av Roy Orbison og Tammy Wynette og skrur opp volumet på Sølvsuper-forsterkaren som har stått i huset sidan 1970-talet.

I denne stova vert dei døde levande. Onklane mine skal ikkje vera her lenge før dei byrjar å mimra om kor veggane gjekk før i tida, om kven som budde på kva rom, om naboguten som klatra opp i pæretreet midt på natta og kasta pærer inn vindauget til tante Bjørg.

No er både naboguten, pæretreet og tante Bjørg borte, men her i stova lever dei.

Fyrst gravla me besto, så gravla me besten, og me såg på all den ledige plassen bak dei, der nye graver skulle koma. Kven kjem til å liggja der? Snart ville det koma nye gravsteinar med nye namn på.

Der kom bygdefolk, slektningar, naboar. Og tante Bjørg. Tre rekkjer bak og fire til sida, der ligg Bjørg, eldstejenta deira. Eg er glad dei ikkje opplevde at ho vart sjuk og visna vekk.

Det er praktisk å bu mellom onklar. Eg treng minimalt med verktøy. To gongar i året går eg til onkel Norvald for å låna jekken, og har eg elektroniske utfordringar, går eg til onkel Kjell.

Eg ser dei frå kjøkenvindauget no, onkel Kjell og tante Helga utanfor løa, med skogen i bakgrunnen. Han lempar kubbar ut frå tilhengjaren medan ho stablar ferdigkløyvd ved. Det må vel berre bety éin ting, og det er at skogen er hogstmogen.

– Onkel Kjell, kan eg få vera med deg i skogen og fella tre, ropar eg ned.

– Klart da, systa, ropar han tilbake.