Roman

Arild Rein:

Rotteland

Samlaget

Vonbrotet var stort for mange då det vart klart at neste sesong av suksesserien Lykkeland ikkje kjem før i 2020, slik at ein lyt venta heilt til dess, minst, før ein får vita korleis den unge amerikanaren sentralt i handlinga tek det når det demrar for han at han risikerer å få ein svigerfar som heiter Hardon. Akk og ve! Men i mellomtida kan ein lesa romanen Rotteland av Arild Rein, og dermed få sjå vrangsida av lukka, nokre tiår seinare, men i same område, altså Stavanger. Eller kanskje ikkje.

Snarveg til rikdom

Romanen har to hovudpersonar, Ronny og Nadia, og medan Nadia opererer i gråsona mellom dans og prostitusjon, slår Ronny seg opp frå å vera ein som bur i bilen og lyt stela seg til frukost, til å verta ein storseljar i det lugubre utsugarfirmaet St. Olav Invest, som vert drive av dritsekken Frank Hammer. Produktet Ronny skal selja, er ulike investeringsobjekt som har den eigenskapen at dei gjer seljaren rik og kjøparen fattig. Dette er snarvegen til rikdom, og han er sikker, for alle Ronny kjem i profesjonell kontakt med, er idiotar, med andre ord slike som trur på det store varpet.

Dei som har sett filmen The wolf of Wall Street, eller som kjenner til boka han er basert på, skriven av hovudpersonen sjølv, Jordan Belfort, vil kjenna att mykje av metodane til Hammer & co, og ikkje så reint lite av språkbruken. Boka og filmen til Belfort får til dels publikum til å måpa, det er nesten uråd å tru at det kan vera sant, det som der kjem fram, om sleipe salsmetodar, enorme pengesummar, ubegripeleg luksus og motbydeleg framferd, men ein slår seg nesten til tåls med at det trass i alt var i Junaiten dette hende.

Ein trur i alle høve ikkje at noko liknande kunne gå føre seg i Stavanger, men så får ein lesa boka til Arild Rein, og så, ja, så trur ein det ikkje heilt likevel. Det vil seia: Eit stykke på veg er det jo etterretteleg. Dei som tener seg styrtrike på triksing med andre folks pengar, er ikkje dei saktmodige og audmjuke. Belfort kallar dei ulvar, Rein tykkjer rotter høver best. Det er noko dyrisk over dei, men det er det dyriske i mennesket, den absolutte egoismen, som kjem til syne, så reinska for alt kontrasterande at personane står fullstendig eindimensjonale attende. Då vert dei til karikaturar, og det er ikkje noko gale i det i ei bok, faktisk trur eg at ein del av dei som verkeleg steig og fall med konjunkturane før, under og etter finanskrisa rett og slett var karikaturar i levande live, men i ein heil roman, som den Rein har skrive, hadde det vore kjekt å sjå eit par siviliserte, sympatiske og kloke personar også.

Kraftfull karikatur

På den andre sida er det jo slik at siddisane har klart å gjera ein trist song om ein tragisk lagnad, ein venelaus uteliggjar, til den ultimate festsongen, så det kan henda at Rein er på sporet av eit antropologisk faktum her, og det kan uventa tena som rehabilitering av folket i Østfold, som elles har fått eit noko tvilsamt rykte når det gjeld fordeling av kvasse knivar i skuffene.

Rein har funne ein eigen stil for dette verket, der setningane er punkterte i ein skriftleg versjon av kols eller plevritt, og det høver på underleg vis med innhaldet, sjølv om det vert noko maniert frå tid til annan. Men alt i alt er romanen ein kraftfull karikatur av dei skruppellause alfadyra som gladeleg går over lik for pengar, og som aldri får nok.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.