Om det finst éin distingvert, høgreist mann i sjakkhistoria, er det Vasilij Smyslov, verdsmeisteren i 1957–1958. Det var aldri aktuelt for den etter kvart ganske gamle mannen å leggja bort sjakkbrikkene. Brikkene var livet hans.

Men synet var dårleg, som under ei turnering i Calcutta i 1995: Smyslov spela godt og slo den eine stormeisteren etter den andre, men så tok han ein snøgg remis mot Katsjeisjvili, ein ung georgiar med låg rating.

– Kvifor freista De ikkje å vinna, Vasilij Vasilijevitsj, spurde stormeister Krasenkov etter partiet.

– Å, De veit, Kosasjvili er jo særs sterk. Eg har spela mot han før.

– Men det var jo ikkje Kosasjvili, men Katsjeisjvili De spela mot, sa Krasenkov.

– Seier De det? Ja, ja, det er vel òg ein god sjakkspelar.

Rett nok var Kosasjvili, den imaginære motstandaren til Smyslov, ein lovande israelsk sjakkmeister som gifta seg med den mellomste av Polgar-systrene.

I den same turneringa møtte Smyslov den ukrainske stormeisteren Vladimir Malanjuk. Den gamle mannen ofra to bønder og vann med eit åtak mot kongen.

– Korleis kunne eg tapa ei stilling med to bønder over, spurde ein fortvila Malanjuk retorisk etter partiet.

– Eg kunne jo berre ha gjort slik og slik…

Smyslov høyrde på argumenta utan å seia noko. Då Malanjuk var ferdig med analysane sine, kommenterte Smyslov:

– Kva kan ein seia? De spela mot ein person som ikkje skjønar stort av sjakk. Slikt kallar ein uflaks!

Året etter var Smyslov på plass under ei turnering i Frankrike. No hadde han gløymt alle andre språk enn russisk. Han analyserte viljug med dei unge franske motstandarane, som ikkje skjøna eit ord, men nikka vyrdsamt til den gamle meisteren.

Og så i 1997, 76 år gamal, var han med i den nye FIDE-verdsmeisterskapen.

– Nyttar De datamaskin i førebuingane til partia, spurde kollegaene.

– Datamaskin? Eg er jo nesten blind! sa Smyslov.

Synet vart så dårleg at han måtte gje seg med turneringssjakk, men han fekk eit dusin år heime i Moskva med kona og katta Belka, der han komponerte eit hundretal sjakkoppgåver i verdsklasse. Belka velta brikkene slik at dei fall ned på golvet, men Smyslov hadde stillinga lagra i hovudet.

Atle Grønn

Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.