Å koma for seint til timen er daglegdags for nokre og utenkjeleg for andre. Dei sistnemnde trivst best når dei ligg eit godt stykke framfor timeplanen, og dei skjønar seg ikkje på folk som jamt kjem halsande i ellevte eller tolvte time. Skal tru om ein vert god til å koma på timen om ein har timeglasfigur? Det finst nok folk i den gruppa òg som skulle ha teke privattimar i timing.

I dag har time hovudtydinga ‘tidseining lik 1/24 av eit døger, 60 minutt’. Før var det helst stund som vart nytta i den tydinga, og slik er det framleis i nokre mål (jf. t.d. islandsk klukkustund ‘(klokke)time’ og tysk Stunde ‘time’). Norrønt tími vart gjerne nytta i tydingane ‘tid’, ‘tidsrom’ og ‘gong’ (t.d. í annan tíma ‘ein annan gong’). Desse tydingane er framleis med oss. Seiemåten «timen er komen» svarar til «tida er inne», og ordet lagnadstime kan ofte bytast ut med lagnadsstund.

Time er nærskyldt tid. Det er mogleg at tid kjem av ei rot som tyder ‘lysa’, og at ordet har endra tyding frå ‘lysing’ til ‘ljos tidbolk’ til ‘dag’ og meir ålment ‘tid’. Kor mange dugnadstimar som er lagde ned i arbeidet med denne tydingsendringa, er uvisst.

Ein timeout (frå eng.) er ikkje timelang. Sant å seia er det mykje som vert kalla time, som er stuttare enn ein time. Likevel kallar me ikkje desse timane «dei små timar», for det er noko anna. Ein skuletime plar vara 45 minutt (t.d. mattetime, historietime, dobbeltime). Ein lækjartime kan vera over på få minutt, medan andre timar, til dømes ein frisørtime eller køyretime, fint kan gå over ein time. Mange vendingar med time har likevel klokketimen som grunnlag, som «ein times tid», «halvannan time», «ein halvtime», «ein liten time» og «kilometer i timen».

Folk skal ha løn for arbeidstimane sine. Då kjem omgrep som timeliste, timepris, timebasis og overtidstime godt med. Det sure er at fruktene av arbeidet vårt kan kverva snøgt: «Ein time kan øyda meir enn eit år har avla.» Jamført med eit år er ein time stutt. Likevel grip me gjerne til time når me vil målbera at noko har vart etter måten lenge («dei leita i timevis», «etter tre samfulle timar», «stå der time etter time»). Me kunne ha runda av med eit ordskifte om skilnaden mellom åndeleg og timeleg (‘verdsleg’) lukke, men no er visst siste time komen.

Kristin Fridtun

Kristin Fridtun er filolog og forfattar.
E-post: kristin.fridtun@gmail.com