Ung gut i Moskva
15 år gamal vart Robert James Fischer stormeister, den yngste i historia. Rekorden vart slegen med éin månad i 1991 av det ungarske fenomenet Judit Polgár.
Før alle historiene om galskap og genialitet var Bobby ein ung Brooklyn-gut som lika sjakk, symjing og bordtennis. Mest lika han sjakk. Skulen var han mindre interessert i, men sjakken vart så viktig at guten som 14-åring alt hadde om lag 40 sovjetiske sjakkbøker, ifølgje ein sovjetisk journalist som vitja han i 1957. Bobby Fischer lærte seg det kyrilliske alfabetet og følgde dei sovjetiske meistrane tett.
Det var på denne tida han for fyrste gongen vart vonbroten over heimlandet USA: Korleis kunne det amerikanske publikummet «gå bananas» over ein sport som boksing, men vera heilt uinteressert i sjakk? Det var òg umogleg å ha vyrdnad for skulelærarane, dei skjøna jo ikkje noko. Berre gymlæraren var OK – han spela sjakk.
Åleinemora Regina Fischer visste råd: Ho skreiv eit brev, via ambassaden i Washington, til den sovjetiske leiaren, generalsekretær Nikita Khrusjtsjov, med ei bøn om at dei inviterte son hennar til ei vitjing. Året etter, då Bobby vann USA-meisterskapen i 1958, kom invitasjonen. 15 år gamal drog Bobby til Moskva med storesyster si.
Bobby var heilt uinteressert i Kreml og turistattraksjonane. Han ville berre vera i Sjakkens hus på Gogol-bulevarden. Her spela han lynsjakk frå tidleg til seint i 14 dagar. Han slo den unge russiske meisteren Aleksandr Nikitin, mannen som seinare skulle oppdaga Garri Kasparov. Då han vann tre parti mot den kjende teoretikaren Vladimir Alatortsev, vart det leven. Alatortsev skreiv i pressa at denne amerikanske guten var ein framtidig verdsmeister. Russarane henta inn forsterkingar: Tigran Petrosjan (29), som sjølv vart verdsmeister i 1963, og lynsjakkspesialisten Jevgenij Vasjukov (25). Bobby (15) var ikkje imponert – han hadde reist til Moskva for å møta verdsmeisteren Mikhail Botvinnik!
Men då Vasjukov sette guten på plass med duellsigeren 11–5 på 16 lynparti, roa Bobby seg ned, og tenkte på kor god Botvinnik måtte vera.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Før alle historiene om galskap og genialitet var Bobby ein ung Brooklyn-gut som lika sjakk, symjing og bordtennis. Mest lika han sjakk. Skulen var han mindre interessert i, men sjakken vart så viktig at guten som 14-åring alt hadde om lag 40 sovjetiske sjakkbøker, ifølgje ein sovjetisk journalist som vitja han i 1957. Bobby Fischer lærte seg det kyrilliske alfabetet og følgde dei sovjetiske meistrane tett.
Det var på denne tida han for fyrste gongen vart vonbroten over heimlandet USA: Korleis kunne det amerikanske publikummet «gå bananas» over ein sport som boksing, men vera heilt uinteressert i sjakk? Det var òg umogleg å ha vyrdnad for skulelærarane, dei skjøna jo ikkje noko. Berre gymlæraren var OK – han spela sjakk.
Åleinemora Regina Fischer visste råd: Ho skreiv eit brev, via ambassaden i Washington, til den sovjetiske leiaren, generalsekretær Nikita Khrusjtsjov, med ei bøn om at dei inviterte son hennar til ei vitjing. Året etter, då Bobby vann USA-meisterskapen i 1958, kom invitasjonen. 15 år gamal drog Bobby til Moskva med storesyster si.
Bobby var heilt uinteressert i Kreml og turistattraksjonane. Han ville berre vera i Sjakkens hus på Gogol-bulevarden. Her spela han lynsjakk frå tidleg til seint i 14 dagar. Han slo den unge russiske meisteren Aleksandr Nikitin, mannen som seinare skulle oppdaga Garri Kasparov. Då han vann tre parti mot den kjende teoretikaren Vladimir Alatortsev, vart det leven. Alatortsev skreiv i pressa at denne amerikanske guten var ein framtidig verdsmeister. Russarane henta inn forsterkingar: Tigran Petrosjan (29), som sjølv vart verdsmeister i 1963, og lynsjakkspesialisten Jevgenij Vasjukov (25). Bobby (15) var ikkje imponert – han hadde reist til Moskva for å møta verdsmeisteren Mikhail Botvinnik!
Men då Vasjukov sette guten på plass med duellsigeren 11–5 på 16 lynparti, roa Bobby seg ned, og tenkte på kor god Botvinnik måtte vera.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Fleire artiklar
Eva Vezjnavets, psevdonym for Svjatlana Kurs, blir sett på som ein av dei mest originale samtidsforfattarane frå Belarus, skriv forlaget.
Foto: Alenz Kazlova
Stort frå Belarus
Eva Vezjnavets skriv med fandenivaldsk sorg over heimlandet.
Stølspurka og dei to grisungane. Enno er alt berre velstand.
Alle foto: Svein Gjerdåker
Soga om stølspurka
Verdas mildaste purke var med på stølen. Det gjekk ikkje som planlagt.
Eit utval Tik-Tok-augneblinkar. Frå venstre Klassekampen-journalist Jo Røed Skårderud, som kallar seg Surjournalist, nyhendeprofilen Dylan «News Daddy» Page og Donald Trump som seier at han vil vurdere TikTok-forbodet.
Skjermdump
Nyhende ifølgje TikTok
Barn og ungdom føretrekkjer TikTok som nyhendekanal. Der opererer ferske nyhendeprofilar side om side med redaktørstyrte medium og propagandistar.
West German Film Director Werner Herzog, on the roof of the Festival Palace for the presentation of his film Where the Green Ants Dream at 37th International Cannes Film Festival, May 14, 1984, Cannes, France.
Foto: Michel Lipchitz / AP / NTB
Herzogs grenselause liv
Werner Herzog har levd eit vilt og romantisk liv, alltid klar til å ofre alt for kunsten.
Sunniva Gylver framfor Fagerborg kyrkje, der ho er prest i dag.
Foto: Svein Gjerdåker
Den nye biskopen i Oslo, Sunniva Gylver, lever i trua på at Jesus er Guds son.
– Eg talar med Gud nesten heile tida