Roman

Petter Brevik:

Over veien

Cappelen Damm

Kva gjer ein når ein får beskjed om at ein har ein alvorleg genetisk sjukdom? Ein går vidare, forslagsvis. Men korleis? Anders Vedal, den unge hovudpersonen i Petter Breviks debutroman Over veien, gjer det på ruslemåten: Han tar tinga som dei kjem. Og tar inn tinga på sin veg. Men ikkje utan refleksjon.

Språkets roman

Han snakkar med familielegen David om far sin, som hadde same sjukdommen. Han snakkar med psykologen, der Anders lett avvisande til opplegget, lett imøtekommande, mest får henne til å le. Han omgåst venner, kjende, søster si, mor si, han tar ein tur til Bergen og oppsøker søster til faren, han gjer seg sine tankar om framtid og fortid, mens notida står på.

Dette er handlinga språket kretsar rundt, vel eg å seie. For dette er i første rekke språkets roman. Det er korleis alt er skrive, som gir oss kjensla av kva som eigentleg skjer, på ulike nivå. Og det er ikkje så lett å klippe ut eit kort eksempel for å vise det, det er ein tone som utviklar seg over tid. Dessutan speler konteksten heile tida ei rolle for korleis vi skal forstå ytringane. Av og til blir det både vakre og talande bilde av det, og dei kan givast att, som her, då Anders sit hos psykologen og ser forbi henne og ut av vindauget: «Trær avgrenset parken. Noe ved dem – hvordan de svaiet ute av takt, eller fargene som plutselig var falmet – ga meg inntrykk av å være vitne til en forvandling.»

Undersøkande ferd

Romanen er delt inn i akter, og forteljemåten kan òg minne om dramatikk, der han av og til grensar til scenetilvisingar eller sceneskisseringar. Særleg mot slutten av boka der ei samtalegruppe med personar med ymse psykologiske utfordringar kjem til orde.

Språket er stramt halde, og sjølvsagt utpønska, som alt språk er, men aldri utilgjengeleg. Brevik er berre ikkje alltid så interessert i å hjelpe oss med å halde orden på kven som snakkar, han bruker helst pronomena «han» og «hun», og der det er fleire «han» i spel, som når David snakkar om både Anders, far hans og bestefar hans, krev det ein merksam lesar for å halde dei frå kvarandre. Det verkar ikkje på nokon måte som slurv, men som ein metode, så det får ein godta eller ikkje godta.

Forlaget skriv i omtalen av boka at dette er ei dødsreise, og det er på ein måte det, gitt diagnosen Anders får. Samstundes tenker eg langt meir på det som ei livsreise. Det er ei undersøkande ferd mot noko ukjent, men òg kjent, sidan det finst fedrar som har gått vegen før ein. Romanen blir dermed både interessant som påstand om korleis halde seg til alvorlege vendingar i livet, og som språkarbeid rundt tematikken.

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er litteraturvitar og fast bokmeldar i Dag og Tid.