Roman

Eirik Ingebrigtsen:

Sjøskade

Oktober

Ein kulespegel, fritt svevande i verdsrommet, speglar alt lys som har rørt seg og framleis rører seg mot han, alt lys og all tid som har vore. Og det utan å ta i! Menneskehjernen er ikkje like blank og klår, han tek opp i seg mykje, både av det som har vore, og det som ikkje har vore, det som kan komma til å skje, og det som aldri må verta røynd. Og mykje anna. Særleg gjeld dette hovudet til Johs, som i den nye romanen til Eirik Ingebrigtsen er hovudperson i dobbel forstand, minst.

Teksten vert til i hovudet til Johs, lesaren har tilgang til tankane hans, og heldigvis er dette tankar som ikkje er støytande på noko vis. Flaks for Ingebrigtsen, tenkjer eg, for om han til dømes skulle skriva ned tankane mine dag ut og dag inn, ville boka ha vorte ein skandale. Så det er no flaks for meg også.

Folk og folklore

Kor som er: Johs har mykje å tenkja på, ikkje minst to ulukker ved og på havet. Og i havet. I den eine vart ein speedbåt delt i to, og Johs kunne ha mista både dottera Jill og faren Paal, men båe overlevde med mindre skader. Truleg er Johs den som er mest skada av hendinga, og av ei anna, ei dykkarulukke han var ute for sjølv. Etter dette er han redd sjøen, og han har skumle hallusinasjonar i tilknyting til slikt som har med havet å gjera, med element av folklore frå farne tider der teikn og varsel ikkje kom frå Meteorologisk institutt, men frå naturen sjølv, med skremmande langtidsvarsel for folk og fe.

Johs er marinbiolog, men på grunn av dei skakande hendingane har han vore sjukmeld i lang tid. No er han på veg attende til arbeidet, som han har, i dobbel forstand, tjuvstarta på. Utan lov har han så å seia kverrsett alt mageinnhaldet frå ein stranda gåsenebbkval og samla det ein stad hjå seg, for å føra statistikk over dette.

Johs bur no med faren og dottera, og det skjer ikkje så mykje dramatisk, anna enn at Paal og nokre sauer, mellom desse ein som heiter Tveiten, får flybensin i hovudet, og at sonen til ein usympatisk storbonde set ut gjeddeyngel i eit vatn og trur seg usedd.

Sidesprang

Det viktige i Sjøskade er då heller ikkje hendingane ved havet, eller brotstykke av gamle forteljingar, til dømes om eit forlis ved Isle of Wight, men stilen Ingebrigtsen nyttar. Her er periodane lange og kommateikna mange, med innskot og sidesprang, slik at ein lyt lesa langsamt, teksten gjer motstand, men det kjennest godt, og ein kjem inn i ein slags melodi, meir enn ein fast rytme, ein melodi, ein song der Johs sansar alt, smått og stort, fortid og notid i eit språk som ikkje er slave av reglar.

Ikkje minst observerer han naturen på originalt vis, og det menneskeskapte i naturen, og orda han nyttar, står stundom saman for første gong, litt framande for kvarandre, som nokre stader i denne passasjen: «Og på denne dag! Naustet ligg i flyt på kvasse nåler av blank sjø og sølvnåler, det glitrar heftig, og eg fokuserer, kan det stemma? jo, naustet ligg i sitt eige flyt og har forlate si faste fortøying i svaberget, det summar, og eg slepper det til, naustet framleis nær land, det forsvinn ikkje til sjøs, og eg slepper til det som summar, eit renn, ser naustet slik eg ser naustet, å, la det berre flyta! messar eg, ei patetisk ark mot horisonten.»

Eg tilrår varmt denne boka til alle som vil ha ei språkleg sterk lesaroppleving og har glede av ein tekst som ikkje er ein duppande floskelpost på bokhavet.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.