Roman

Frida Andersen

Ingen brå bevegelser

Cappelen Damm

«Husk at du skal leve med deg selv resten av livet, du og deg selv, livet ut, til det ikke er mer liv igjen.» Slik opnar debutromanen til Frida Andersen, Ingen brå bevegelser. Dette er ein uuthaldeleg tanke. Eg og meg, resten av livet! Men så er det jo ikkje berre meg i livet mitt, eg kan kome på opptil fleire andre personar, ja, og så samfunnet, og verda. Andersen ser med denne romanen i litt for stor grad ut til å oversjå denne horisonten.

Overgang og gråsone

Hovudpersonen er ei kvinne i tjueåra, og romanen er bygd opp som hennar tankestraum. Stort sett handlar det om nærleik og distanse i relasjonar ho har til andre, som vener og elskarar. Det handlar òg om alt ein skulle ønske at nokon hadde fortalt ein om vaksenlivet, så ein kunne vore betre førebudd, og det er ein gyldig nok erfaring. Litt i overkant trivielt blir det likevel når eksempla kan vere at du «ikke lenger får billig bussbillett fordi du ikke er student, eller at boligprisene har gått opp, at det ikke lenger er like kult å skryte av russebussen, eller at det aldri var det.»

Som ei dveling ved overgangar i livet har romanen likevel mykje fint å by på, fordi studien er inngåande. Dessutan bringar Andersen nokre interessante og viktige refleksjonar kring kva som er ein «ekte» valdekt, noko som peikar på ein annan overgang, ei gråsone, både i livet og i rettsinstansar. Språkleg likar eg det når det heiter at hovudpersonen er «langsint, langsjalu, langtrist». Debutanten har også ein god flyt i språket, vi driv av garde i tankestraumen. Etter kvart merkar ein seg berre at gjentakingane, som Andersen likar å spinne rundt på nesten fossesk vis, kjem med omtrent dei same intervalla. Dette gjer at det dannar seg eit mønster, ein rytme, og dermed får gjentakingane ein meir statisk klang og funksjon her enn i for eksempel Jon Fosses dynamiske gjentakingar, som følgjer eit meir uføreseieleg mønster. Det er nok urettvist å dra denne samanlikninga, men eg gjorde det.

Halvvegen forsvann

Mest problematisk synest eg likevel det er at romanen er så innovervend. Rett nok er det oss sjølve som står oss nærast i det daglege, ein får vere unnskyldt om ein vender blikket innover. Men her blir det i overkant mykje. Innsikter som dette finst: «Jeg tror det handler mer om at jeg tilbringer så mye tid inne i hodet mitt at jeg glemmer at det finnes en verden der ute også, som handler om andre enn meg.» Men hovudpersonen gjer ikkje noko med innsikta, tar ikkje noko oppgjer. Ho slår mest fast at ho bur inne i hovudet sitt, og då blir det underforstått at skal ein møte henne, får ein komme dit. Lesaren òg. Det kjennest som ein aldri kan møtast på halvvegen, det er tidvis utmattande.

Så når hovudpersonen i Andersens roman tenker: «Det kreves ti tusen timer å bli god på noe, og tenk å bli skikkelig god på å være seg selv», har eg lyst til å seie tilbake: «Tenk å bli skikkelig god til å sjå ting frå ein annans perspektiv. Og kva om det er det som er å vere seg sjølv?»

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er forfattar, litteraturvitar og fast bokmeldar i Dag og Tid.