Noveller

Emilio Fraia:

Sevastopol

Omsett frå portugisisk av Christian Rugstad
Solum Bokvennen

Latinamerikansk litteratur fekk ei oppblomstring med den magiske realismen nokre tiår attende, og denne fantasifulle skildringa av røynda der borte i sørvest fekk somme lesarar til å tenkja at livet var meir fantastisk på dei kantar, og ikkje slik det var i gamle, trøytte Europa, med tyngande naturlover og regulert eksistens.

Framleis er det difor slik at ein opnar ei bok frå til dømes Brasil med ei viss von om eitkvart ekstraordinært fargesprakande. Men dei tre forteljingane i boka Sevastopol av brasilianske Emilio Fraia held seg trygt innanfor det rasjonelle og etterrettelege. Heldigvis er dei også gode.

Tredje boka

Fraia er ikkje fødd i går, men i 1982, og dette er den tredje boka hans. Der møter me først Lena, som har mista båe beina etter ei klatreulukke på Mount Everest. No kan ein jo spørja kva ho hadde der å gjera, men ho på si side tykte nok at opplevinga hadde ein misjon, sjølv om ein annan klatrar i laget seier at det fine med klatring er at det er utan meining, og det er eg samd i.

Kanskje kan ein leggja til at ein slik aktivitet samlar den elles uoversiktlege eksistensen i eitt punkt og vert eit døme på livet. I eit større perspektiv er alt meiningslaust. Høgdepunkta dine vert neppe feira om 217.435 år. Ikkje mine heller. Til gjengjeld er det då ingen som hugsar dei gongene me dumma oss ut.

I den andre forteljinga er me med Nilo, ein gamal og litt surrete mann som i si tid gjorde eit mistak: Han investerte i hotelldrift nær sagt i øydemarka. Sjølv om hotellet hans er nedlagt, har han ein gjest, Adán, som fortel Nilo om livet sitt. Adán ser nokså kynisk på eksistensen, ikkje minst sin eigen, og ein dag vert han sporlaust borte.

Som i den første forteljinga skriv Fraia absolutt plausibelt, her er detaljane alltid truverdige. Ikkje minst er dei litt uklåre tankane til Nilo overtydande, og Fraia syner seg som ein forfattar som forstår seg på folk.

Kunstmålaren

I den siste forteljinga møter me Nadia og ein ven ho har, den aldrande homofile teatermannen Klaus, som vil skriva eit stykke om kunstmålaren Bogdan Trunov, truleg ein oppdikta person, som var aktiv under Krimkrigen på 1850-talet, og som måla bilete av soldatar i daglegdagse situasjonar utanom striden, under kringsetjinga av Sevastopol i 1855, ei hending som jo har aktualitet i dag. Og sanneleg endar nokre setningar her i eit bilete som vonleg ikkje er ein profeti: «Dette er Svartehavet. Mineralene gjør vannet mørkt, og det er det man kaller et innhav, for det er omsluttet av landmasser. Det er forbundet med Atlanterhavet ved diverse elver og vannveier, men når man ser kartet på denne måten, ser havet ut som et digert hull. Eller snarere et sluk, midt på kartet, som hele verden vil bli skylt ut gjennom.»

Aldri keisamt

Sjølv om dei tre tekstane i Sevastopol er ulike, ser ein visse element som har samband med kvarandre. Til dømes må Nilo, under leitinga etter Adán, tømma eit symjebasseng der vatnet er mørkt, som eit apropos til tankane om Svartehavet. Forteljingane ekspanderer i lesaren, og kvar av dei inneheld mange små historier, slik at lesinga aldri vert keisam, sjølv om alle små og store forteljingar her er attkjennande. Dei menneskelege vilkåra er allmenne, også midt i det som for ein nordmann tidt tykkjest eksotisk.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.