Roman

Terje Holtet Larsen:

Den magre kvinnen i hagen i flukt med tennisbanene

Forlaget Oktober

Ein ung mann har mista ei mor som han teknisk sett aldri har hatt, sidan han har vakse opp hos besteforeldra.

Når han skal tømme leilegheita hennar, set ein nabo han på sporet av ei kvinne som tidlegare har husa mor hans, dessutan hyra henne som selskapsdame for mannlege klientar.

Det er denne kvinna som er «den magre kvinnen i hagen i flukt med tennisbanene», som det heiter i romantittelen. Sjølv bur den unge mannen ein stad der han utfører ikkje heilt lovlege tenester for huseigaren og held slik husleiga nede. Han innleier òg eit forhold til ein kvinneleg kunststudent.

Entusiastisk blaing

Dette utgjer ramma for handlinga i Terje Holtet Larsens roman. Sjølve handlinga er ein heilt annan plass: mellom linjene – slik det ofte er i Larsens litteratur.

Han skildrar gjerne ein hovudperson som gjer alt han kan for ikkje å handle. Som aller helst lar seg drive med, som gjer seg usynleg, prøver å sleppe unna aktivitetar som krev engasjement. Dermed blir handlinga snarare sjølve drøftinga av i kva grad hovudpersonen får til dette («Jeg ser for meg mitt fremtidige jeg som en mann som endelig har innsett at det faktisk ikke finnes noe i livet som er så viktig at man ikke like gjerne kan unnvære det.»), og utforskinga av korleis ein gir inntrykk av å vere til stades, sjølv om ein ikkje er det («Jeg satte opp det som var ment å forestille en erfaren og forståelsesfull mine.»).

Litteratur om ein meir eller mindre likegyldig mann er sjølvsagt ikkje sjølv likegyldig. Det er utruleg kor entusiastisk ein kan bla seg framover i denne romanen for å høyre kor stille det står på neste side. Det er fordi det rike og finstemte språket til Larsen på ingen måte står stille. Det byr òg på innsikter, som ofte følgjer relasjonane, samtalane personane imellom, psykologien i dei. Korleis det ikkje er til å unngå at nokre av replikkane våre ikkje kjem «frå hjartet», men er instinktivt kalkulerte: «Hun ventet et øyeblikk med å svare, som for å gi meg tid til å angre på spørsmålet og trekke det tilbake.» Andre gongar rekk ein ikkje kalkulere noko som helst, men må la orda bøye seg for innhaldet i dei: «Hun snakket langsomt og omstendelig, som om ordene hun visste at hun var tvunget til å benytte, veide mer enn tungen hennes var i stand til å bære, og derfor måtte rulles ut av munnen.»

Teatralske formgrep

Lange strekk av romanen består av replikkar mellom hovudpersonen og dei få karakterane rundt han. At så mykje av stoffet vert halde oppe av replikkar, skaper assosiasjonar til eit teatermanus. Karakterane er elles omtalte som «den skallede mannen», «den unge kvinnen med gullsandalene», «den milde kvinnen som våket hos de døende» og, altså, «den magre kvinnen i hagen i flukt med tennisbanene» – det læt som ei blanding av rollebeskrivingar og scenetilvisingar. Attpåtil står det etter siste setninga i romanen: «SLUTT». Teppefall, altså.

Dette skaper ei førestilling om romanen som noko iscenesett, som alle romanar er. Men i dagens røyndomslitteraturæra er det lettare å få auge på dei kunstnariske grepa i teatret. Kanskje bruker Terje Holtet Larsen desse metodane for å minne oss på at skal ein skape noko som blir opplevd som realisme i litteraturen, krevst store, kunstige fakter.

Ingvild Bræin

Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.