CD

Edvard Grieg:

Peer Gynt

City of Birmingham Symphony Orchestra; dir.: Sakari Oramo. Erato 2000/2023

Som hovudattraksjon har Festspillene i Bergen i år det som er annonsert som ein fullskala produksjon av Peer Gynt. Dette musikkdramatiske samarbeidsprosjektet mellom Edvard Grieg og Henrik Ibsen (1828–1906) hadde urpremiere i Christiania i 1874. Opningsframsyninga i Grieghallen blir meld i festspelbrevet i denne utgåva av Dag og Tid.

Her skal det derimot dreia seg om musikken i si reint orkestrale form. Grieg sette nemleg saman sine greatest hits frå teatermusikken til konsertmusikk. Med Peer Gynt-suite nr. 1, op. 46 (1888), og Peer Gynt-suite nr. 2, op. 55 (1893), sikra han seg for alvor plass på det internasjonale konsertrepertoaret. I Berlin åleine blei suitane før fyrste verdskrigen framført over tusen gonger.

Ølreklame

Eg er fascinert av den universelle appellen desse komposisjonane har. Ta «Morgenstemning», til dømes, opningssatsen i fyrste suiten, som skal illustrera soloppgangen ved Afrikas kyst. Men duger han ikkje like godt som klangleg solrenning over ein norsk fjellstøl?

Reklamefolk veit kva effekt er. Satsen blir mellom anna nytta i ein ølreklame som har gått på tysk fjernsyn i mange år. Han byrjar med panoramabilete av ein innsjø i morgonsol, kransa av høgtysk lauvskog, og endar med nærbilete av den fyrste, leskande slurken frå ei doggfrisk ølflaske. Musikken verkar skreddarsydd. Eg har også sett ein japansk TV-reklame med «Morgensteming», og i den legendariske amerikanske komiserien Curb Your Enthusiasm (send på NRK under tittelen Ingen grunn til begeistring) blir både han og «I Dovregubbens hall» nytta, her på ironisk måte.

Tre CD-ar

Talet på innspelingar er uoverskodeleg. Den eldste i mine hyller er med Herbert von Karajan som dirigerer Berlinfilharmonien (Deutsche Grammophon, 1983). Grunnklangen i tolkinga er saftig seinromantisk, med patos fri for ironi. Men somme satsar, særleg «Arabisk dans» frå andre suiten, har grasiøse strykar- og treblåsparti. Luftigare klang og friskare tempo er der på innspelinga med Bergen Filharmoniske Orkester og Ole Kristian Ruud (BIS, 2006).

Av di ho nyss er komen i nytt opplag, er eg blitt merksam på ei tolking med den finske dirigenten Sakari Oramo frå 2000. I dag er han sjefdirigent for BBC Symphony Orchestra, men den gongen var det City of Birmingham Symphony Orchestra han leia. Innspelinga merkjer seg ut ved at ho kombinerer brei og gamaldags orkesterklang med rørlege fraseringar. Tempoa kjennest rette. Oramo tør å byrja «I Dovregubbens hall» i ekte pianissimo og skaper slik føresetnaden for den svulmande utviklinga denne satsen må ha.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.