Konsert

Bob Dylan

Koengen, Bergen
Fredag 21. juni

11.000 gav ein tusenlapp for å oppleva den snart åtti år gamle songpoeten utandørs ein regntung laurdagskveld i Bergen. Kvifor? Når ein diktar syner at lesaren ikkje er åleine om den indre verda si, kan litteratur få han til å kjenna seg meir komfortabel med å vera utskot. I snart seksti år har songane til Dylan verka slik. Som ung prega han ei tid som dyrka utskota, då unge tok brodden av den nedsetjande freak-nemninga ved å nytta henne om seg sjølve. 

Det tynnest i rekkjene av dei tynnhåra, ein gong langhåra, som vart hekta alt i 1960-åra, men mange av dei er på konserten. Eg vert audmjuk i møte med 75-åringar som i tenåra ikkje vart råka av Beatles og Stones, men av ein eksentrikar som Dylan og ein song som «Ballad of a Thin Man» (1965):

You hand in your ticket
And you go watch the geek
Who immediately walks up to you
When he hears you speak
And says, «How does it feel
To be such a freak?»
 

I Bergen får me høyra «Like a Rolling Stone» frå same år, ein song som gav namn til det leiande musikktidsskriftet i verda, eit blad som for få år sidan kåra songen til den mest innverknadsrike gjennom tidene, med ein lyrikk som endra viset Beatles og Stones skreiv songtekstar på.

«Eg pla bry meg»

Konserten byrjar med at Dylan for nær tusende (957.) gong spelar det faste opningsnummeret «Things Have Changed». Songen er frå dette tusenåret, men refrenget trekkjer ei line frå august 1963 til juni 2019, frå dei 250.000 i Washington som høyrde Martin Luther Kings I Have a Dream-tale og 22-årige Bob Dylans «Blowin’ in the Wind» – omtala som tidenes protestsong – til dei 11.000 i Bompenge-Bergen som mot slutten skal klappa seg til «Blowin’ in the Wind» som ekstranummer. 

Opningssongen «Things Have Changed» kan ein høyra som ein kommentar om engasjementet og tida som har gått.

I used to care

But things have changed

Den konsentrerte stemninga hjå dei særskilt interesserte gjev rom for slike vonde metakommentarar og store tidsperspektiv. Uvanleg nok er det heilt stilt på Koengen, utan musikk over høgtalarane, i dei to timane frå portane opnar, til Dylan kjem på scenen, og tilhøyrarane er like stille dei to timane han er på scenen. 

Elfenbeinstårn

Føre scenen står folk i alle aldrar. I tillegg til fyrstegrøden av fans frå 1960-åra er det mange av dei som kopla seg på i stordomstida midt i 1970-åra, som no er dokumentert i ein film av Martin Scorsese som vart Netflix-lansert for to veker sidan, Rolling Thunder Revue: A Bob Dylan Story.

Der snakkar Dylan om skilnaden på ein poet og ein songpoet. Då han i 1965 vart spurd om han såg på seg sjølv som ein songar eller ein diktar, svarte han med eit skeivt smil at han såg på seg sjølv meir som ein song and dance man. Meir utdjupande svarar han no i Scorsese-filmen: «Poetane i dag når ikkje inn i det ålmenne medvitet på det viset som Walt Whitman, Robert Frost og Allen Ginsberg gjorde. Det folk hugsar no for tida, er liner frå songtekstar. Allen oppnådde alt ein internasjonal poet kunne vona å oppnå, men han ville spela musikk. Han ynskte at verselinene hans skulle verta hugsa slik. Men han var ein poet. Han var ikkje ein songskrivar.»

Sjølv har Dylan oppnådd mykje både som songskrivar og poet. I 2016 fekk han den litterære nobelprisen frå det vaklande elfenbeinstårnet til Svenska Akademien. Den same dagen samanlikna Leonard Cohen, i ei siste utsegn til ålmenta, pristildelinga med å festa ein medalje til noko som ragar høgare enn elfenbeinstårnet: Mount Everest. 

Mest utbyte av konserten får dei mange som kan tekstane utanåt, dels av di dei er av nobelprisformat, dels av di mange av melodiane ikkje er til å kjenna att. Dylan var aldri ein song and dance man, og no mindre enn før. Men at alder og sjukdom set grenser for song og dans, røyst og rørsler, er inga hindring for dei særskilt interesserte. Som einaste nolevande verdsartist har Bob Dylan tyngdepunktet i tekstane. 

Med Dylan som date

Ei gruppe på Koengen er eingongsgjengarane. Dei kjem av di dei veit at det som skil Dylan frå ikon som James Dean, Marilyn Monroe, Elvis Presley og John Lennon, er at fyrstnemnde er i live. At showet er så sært som rykta åtvara om, får dei stadfesta når dei ikkje eingong kjenner att dei tre Dylan-songane dei kan. Neste gong er eingongsgjengarane bytte ut med andre, men rekrutteringa held seg av di kvar vitjing og konsert aukar sjansen for at vitjinga er den siste.

Ei anna gruppe er dei som ein laurdagskveld nyttar ein konsert med eit verdsnamn som påskot til få i stand ein date, kan henda utan å kjenna stort meir av Dylan-katalogen enn den nyaste hiten hans, «Make You Feel My Love» (frå Time Out of Mind, 1997), ein song som er covra av mellom andre Adele, Billy Joel, Garth Brooks, Bryan Ferry og Ane Brun. Og midtvegs i konserten kjem sanneleg songen og tolkar kjenslene til dei som drøymer om kjærleik:

I know you haven’t made

your mind up yet
But I would never do you wrong
I’ve known it from the moment

that we met
No doubt in my mind

where you belong

Nyskrive strofer

Før Bob Dylan til slutt vert klappa ut att på scenen for å syngja «Blowin’ in the Wind», rundar han av konserten med ein annan særmerkt bodskap-song, opningssongen på Slow Train Coming (1979), det fyrste albumet han gav ut som atterfødd kristen. «Gotta Serve Somebody» er ein song han sjeldan framførte før han for mindre enn eitt år sidan tok han fram att i Sør-Korea, og sidan har songen vorte med på ferda, no med fleire nyskrivne strofer:

You might be somebody’s neighbour,

maybe somebody’s son
You may be somebody’s jealous hus-

band, maybe someone on the run
They may call you Father Time,

may call you Mother Earth
Might not even know what

they can be worth

But you’re gonna have to serve

somebody, yes indeed
You’re gonna have to serve somebody
Well, it may be the devil

or it may be the Lord
But you’re gonna have to serve

somebody

Slik avsluttar Dylan med stil og driv, med ny tekst til ein song som han alt i 1979 remja og rappa på eit vis som er skreddersydd for ein aldrande vokal. Den kraftfulle røysta leier tankane til eit av førebileta hans, den hebraiskspråklege salmisten (90, 10) som song: «Vår livstid, ho varer sytti år, og når der er mykje kraft, åtti år.» Det faste og impro-rutinerte bandet hans får gospelrappen til å svinga og groova, så ein ikkje saknar den særmerkte gitaren til Mark Knopfler frå studioinnspelinga for førti år sidan.

For to veker sidan selde læresveinen Knopfler ut Spektrum i Oslo, og det har ikkje Dylan gjort når han spelar der laurdag, etter at han i kveld har spela i Göteborg. Så stemningsskapande og musikalsk briljant som ein Knopfler-konsert vert ikkje Dylan-konserten i hovudstaden i morgon, men for dei særskilt interesserte tel det meir å få ei sterk kjensle av samtidssoge, tid og tekst. Kva annan protest­visesongarar frå 1963 samlar titusenvis av nordmenn i 2019? Dei er anten daude, sjuke, pensjonerte eller så irrelevante at det ikkje svarar seg å ta turen. 

Håvard Rem

Håvard Rem er journalist i
Dag og Tid.