Film

Regi: Charlotte Lagarde og Carrie Lozano

The Ballad of Fred Hersch

USA 2016

For ti år sidan fall jazzpianisten Fred Hersch i koma. Det skulle ta to månader før han vakna att, og då var han hjelpelaus. Hendene var ubrukelege. Hersch tok til å lure på om han hadde mista musikken for godt. Spørsmålet var om han kom til å leve.

Dokumentarfilmen The Ballad of Fred Hersch minner sjåaren om at kunsten utspelar seg, og vert laga, midt i eit menneskeliv, idet livet utfaldar seg, med sine tidvis dramatiske omstende. Hersch kom sakte til hektene og tilbake til musikken. Filmen følgjer musikaren idet han gjer seg klar til ei sceneoppsetjing, «My Coma Dreams», på nyåret 2011.

Ein sentral artist

Like viktig er det at vi får godt med tid til å verte kjende med historia til Hersch. Meir enn 30 plater har han laga, og han er ein sentral artist i jazzens amerikanske etterkrigshistorie, noko musikkritikar David Hadju og pianist Jason Moran begge minner oss om i små intervju i filmen.

Fokusert og lågmælt

Likevel er det nok «fluge-på-veggen»-opptaka som med rette står i sentrum i The Ballad of Fred Hersch, som no er tilgjengeleg på nett, etter ei rekkje festivalvisningar dei siste par åra. Hersch var den første jazzmusikaren som fortalte om både den homofile legninga si og at han var HIV-smitta, tidleg på 1990-talet – han har levt med aids. Nokre knappe private opptak av tida då Hersch var lengst nede av sjukdom, og sambuaren Scott Morgan tok vare på han, er svært gripande. Det er også sterkt når Hersch, etter å ha laga magi ved tangentane, tek til å leggje pilledosane sine utover stovebordet framføre kamera, med flygelet i bakgrunnen.

Det vert tidleg klart at Hersch sjølv ønskjer å sleppe oss tett på. Tidleg i filmen finn vi han i baksetet i ein bil saman med perkusjonist Richie Barshay, og vegen går gjennom gatene i heimbyen til pianisten, Cincinatti i Ohio, der han minnest tidlege, formative år i ein jazzklubb, før vi endar opp heime hos mor til Hersch, Florette Hoffheimer. Det kunne jo fort ha vorte kleint, men det vert det ikkje. Hersch verkar avslappa og deler raust, men fatta, si eiga historie, og både filmskaparane og artisten veit godt kvar dei skal setje streken.

Heldigvis får vi høyre han spele, både på scenen og i studio, med og utan trio, og åleine ved tangentane heime i stova. Det har vore viktig at ikkje mennesket Hersch skulle ta plassen til musikaren Hersch. Slik har The Ballad of Fred Hersch vorte ein fokusert, lågmælt film, om identitet, sjukdom, og musikk – storleikar som har vore uløyseleg kveila saman i Herschs liv.

Øyvind Vågnes

Øyvind Vågnes er forfattar og fast musikkskribent i Dag og Tid.

Filmen er tilgjengeleg på nettsida www.fredherschfilm.com. Fred Hersch spelar solokonsert under Oslo Jazzfestival 16. august.