Historie

Didrik Dyrdal

I førre nummer av Dag og Tid skriv Håvard Rem om den mørke sida til Nordahl Grieg. Sjølv synest eg «Til ungdommen» er særs vakkert både i dikt- og songform, men eg kan ikkje høyra det utan å grøssa.

Som nemnt i artikkelen var Grieg en ihuga stalinist. Korleis kan ein då oppfatta feiringa av verdiar som fred, menneskeverd og ånd som anna enn hykleri eller tåkelegging av eige menneskesyn? Grieg vitja Sovjetunionen i 1933, då føderasjonen og særleg Ukraina nettopp hadde vore igjennom ein menneskeskapt hungersnaud som kravde millionar av liv. Staten plyndra til seg det som fanst av mat, medan born døydde i gatene. Likevel kunne Grieg halda fram med å vera Moskva-tru kommunist og skriva:

Edelt er mennesket,

jorden er rik!

Finnes her nød og sult,

skyldes det svik.

Ein kan sjølvsagt innvenda at Grieg ikkje visste kva som verkeleg hende i Sovjetunionen. Til det vil eg seia at det er mykje ein ikkje veit om ein vel å ikkje vita det. Mange åtvara allereie då om det sovjetiske skrekkveldet (som Melgunovs The Red Terror in Russia på engelsk i 1925), og Grieg hadde som framståande intellektuell høve til å finna kritiske røyster. Anten lukka Grieg augo for det han burde ha skjøna, eller så brydde han seg ikkje. Kva er nokre millionar svoltne i hel eller skotne mot den framtidige utopien?

Didrik Dyrdal har ein mastergrad i historie frå Columbia University.