Olav H. Hauge

Ronny Spaans
og Klaus Johan
Myrvoll

Oslo

Sverre Tusvik reagerte i nr. 19 av Dag og Tid på ein liten passus eg (Spaans) sneik inn i artikkelen min til 150-årsjubileet til Samlaget. Der skreiv eg at det ikkje var gjennom Profil-krinsen Olav H. Hauge fekk det fyrste møtet sitt med eit litterært miljø, men gjennom dei diktarane som utgjorde redaksjonen til Framande dikt frå fire tusen år, som kom ut til 100-årsjubileet til Samlaget – Sigmund Skard, Halldis Moren Vesaas og Hartvig Kiran.

Tusvik ramsar opp ei rad namn, bøker og kjelder i lesar­innlegget, som han rår meg til å lesa, slik at eg blir opplyst. Det Tusvik ikkje visste, var at eg – saman med filolog Klaus Johan Myrvoll – dei seinaste åra har saumfare nett desse kjeldene i samband med ein artikkel om Hauge som attdiktar som kjem på prent i tidsskriftet Edda til hausten. Det er nett difor eg òg stakk inn denne teaseren i artikkelen.

Det er ikkje tvil om at Profil-krinsen spela ei stor rolle når det galdt å inkludere Hauge i eit sosialt miljø. Det vi (Spaans og Myrvoll) derimot er interesserte i, er å finne miljø Hauge hadde åndeleg slektskap med. Då handlar det ikkje om å nemne så mange namn som råd, men å granske Hauges dikt og dagbok systematisk.

For det fyrste er det underleg at det engelskspråklege tidsskriftet Encounter aldri blir nemnt i Hauge-resepsjonen – eit blad med eit heilt anna litterært program enn magasin tilknytte Profil-krinsen. Hauge heldt Encounter gjennom heile livet, Profil og Basar berre i ein stuttare periode. Gjennom Encounter vart han kjend med Michael Hamburger og antologien hans, Modern German Poetry 1910–1960. Hamburger (som Hauge møtte seinare i livet) interesserte seg for nett dei same tyske diktarane som Hauge: Hölderlin, Trakl og Celan. Både Hamburger og Hauge var eplebønder, og dei delte eit – om vi kan kalle det – metafysisk tungsinn, som stod Profil-krinsen fjernt (utan at vi dermed hevdar at epledyrking kvalifiserer til transcendente tankar).

Å jau då, vi kan peike på denne kommentaren i dagboka til Hauge i oktober 1966: Einar Økland har «lært av tyske ekspresjonistar, serleg Trakl». Men då hadde Hauge alt i to år gjort freistnader på å setja om Trakl til norsk. Når Hauge skriv om desse freistnadene i dagboka, er det ikkje Økland, men Hamburger han nemner. Og elles: Har Trakl og Økland mykje sams som lyrikarar? Heller lite.

Hauge las òg ein annan utlending med «uprofilsk» hått: Vilhelm Ekelund, diktaren med flest oppslag i Hauges dagbøker. Hauge skriv i dagboka at det var Ekelund som fekk han til å lesa Hölderlin – og i omsetjings­arbeidet hadde han stor hjelp av Hamburgers engelske omsetjingar, legg han til.

Då Hauge tok del i arbeidet med Framande dikt, møtte han diktarar, serleg Halldis Moren Vesaas, som delte Hauges referanseråme. I artikkelen «To dikt» i Syn og Segn 1958 skriv Vesaas at ho har to dikt på veggen over skrivebordet sitt: eitt av Hölderlin og eitt av Vilhelm Ekelund. Ein slik veggprydnad fanst snautt på guteromet til Profil-poetane. Jamfører vi Hauges dagbok med Olav Vesaas’ biografi om mora, ser vi at Hauge og Halldis fall pladask for Hölderlin i same tidbolk, kring 1955.

Vi har meir snadder på lur i artikkelen i Edda. Mellom anna argumenterer vi for at vala i Hauges Dikt i umsetjing byggjer på det grunnlaget som vart lagt med Framande dikt, og ikkje minst: Vi viser at Hauge som attdiktar skriv i tradisjonen etter Henrik Rytter. Dette er elles eit namn Hauge rådde Profil-diktarane til å studere nøye, som det går fram av Hauges dagbok – men også eit namn du skal leite fånyttes etter i bøkene og tidsskrifta til Profil-diktarane.

Ronny Spaans er litteraturvitar
og journalist i Dag og Tid.
Klaus Johan Myrvoll er fyrste-
amanuensis i nordisk språkvitskap. ved Universitetet i Stavanger