ANDREAS HOMPLAND

hompland@online.no

Noreg har vore annleislandet: ei øy i eit europeisk koronahav. Det har me rosa oss sjølve, dugnaden og styresmaktene for. Men etter sommarpausen aukar smitten både der og her, og men akkurat nå minkar han litt i Danmark. I andre omgang er det same stigingstakt i Noreg som i land me stygdest ved og derfor likte å samanlikna oss med. Trøysta er at smitten aukar frå eit lågare nivå, så det er von i hangande smittetal. Men dersom situasjonen kjem ut av kontroll, har FHI skremmande verstefallscenario for eittårsjubileet ved påsketider.

RESEPTEN ER TØFF, med skjerpa karantenereglar, steng­-de skjenkestover og andre pustehol, harde straffetiltak og meir negativ sosial kontroll. Det strenge regimet skal vara i tre veker, men det som er førebels, blir gjerne varig: «konstant midlertidighet».

Bent Høie er ferdigtenkt og seier til ungdommen at i november må dei la vera å kyssa froskar, ligga unna gøy og kos, klining og tilfeldig sex.

«Man må holde seg på matta», seier Gro frå WHO. «Hold dere hjemme», formaner statsministeren. Nå gjeld det å halda saman, men kvar for oss. Og det gjeld å halda kjeft og akseptera pålegg. Dersom alle er ansvarlege og lydige, lever i små sosiale bobler, følgjer restriksjonar og forbod, vaskar hendene, bruker munnmaske, hostar i lovotten og bruker meterstokken, lovar Solberg at alle skal få koma heim til ei normal jul.

VERTINNA ER SKEPTISK. Altruisme og dugnad kan ikkje vara evig, veit du, og slett ikkje skippertak. Tillit er og blir avgjerande, om ein stavar det framlengs eller baklengs. Når Narvestad tillyser endå ein dugnad, vil somme risikovillige lura seg unna til det er over. Dei som overoppfyller tilrådingar og held seg mest isolert, kan unngå smitte, men blir sjuke av sosial underernæring og deprimerte av einsemd.

Vertinna minnest folkeeventyret om kjerringa som køyrde staur og lasta på etter moralen: «Dreg du den, så dreg du vel den med.» Det enda med at hesten ikkje klarte å dra lasset.

EKSEPSJONALISME er den amerikanske parallellen til det norske annleislandet. Alle nasjonar har flikar av slike skrytande sjølvbilete, men somme liker identiteten betre enn andre. Om noko går gale, er det utlendingane si skuld.

Slik var det med Trump og the Chinese virus, og koronasmitten her i landet er klynga til skituristar i Austerrike, polske arbeidsfolk og etniske minoritetar frå Afrika og Asia. Smittetala stig i norske heimar, og USA kan få ein ny topp etter jubelscenene. Pfizer er truleg ein del av den djupe statens komplott ettersom dei heldt tilbake vaksinen som skulle sikra at Trump runda koronahjørnet og vann.

USA ER I UNNTAKSTILSTAND. Mykje merkeleg kan skje før Trump, frivillig eller med tvang, er ute av Det kvite huset. Eitt scenario er at Donald Lame Duck tar ein Nixon, går av og overlèt presidentmakta til Pence, som benådar den ikkje-immune Citizen Trump i skattesvindelsakene som står i kø i fire årstider i Giulianis juridiske landskap. Trump har tapt, men trumpismen lever.

BYRÅSJEFEN MEINER det er meiningslaust å plassera Trump og Biden på ein norsk akse frå høgre til venstre. Han er samd i at Trump minner om Carl I. Hagen på hans verste/beste, men det skal gamlekongen ha: Han er god på konstitusjonelle finessar. Trump har meir til felles med Per Willy Amundsen og dei patriotiske og autoritære delane av Framstegspartiet. Som Trump ville dei vera i opposisjon og halda seg til alternative fakta også då dei var i regjeringsposisjon.

SPALTISTEN TRUR Trump må forståast fiksjonelt. Det sikraste er å ty til absurdisten Eugène Ionesco: Ein kan berre forstå ting etter at dei har skjedd.

Trumps favorittfilm er Orson Welles-klassikaren Citizen Kane frå 1941. Filmen er allment tolka som ei dystopisk åtvaring om kva ein rik, skruppellaus og maktbrunstig potentat med tolkingsmakt kan stella til, men Trump ser rollefiguren Charles Foster Kane, bygd over mediemogulen William Randolph Hearst, som ein helt å leva opp til.

Trump er ein slags proto-fascistisk læregut i ein bananrepublikk, som ikkje er fjern frå draumen om familiebasert nepotisme, peronisme og den sterke mann. Der er det mykje å læra av Philip Roths The Plot Against America (Konspirasjonen mot Amerika, Aschehoug 2006). Dette er ein kontrafaktisk roman om kva som hende då den nazisympatiserande flygarhelten Charles Lindbergh, som krossa Atlanterhavet, vann over Franklin D. Roosevelt i presidentvalet i 1940.

JOE BIDEN VIL MELDA den sjuke, amerikanske mannen inn att i verdssamfunnet. Det lover ikkje berre godt, for i den humanitære krigspolitikken er han meir haukete enn Trump.

Biden er så visst ingen sosialdemokrat, sjølv om han må ta litt retorisk omsyn til noko av det Sanders-stammen har fått inn i partiprogrammet.

Som politikartype er Biden ein slektning av midtbanespelaren Kjell Magne Bondevik; politisk høyrer han heime i mainstream Høgre. Dei som trur på fundamentale endringar i eit system framfor undergangen, må nøya seg med ein millimeter new wrapping, og det er ikkje nok, for det er ikkje den gode viljen som rår, men Wall Street, dollaren og reklamen.

Byråsjefen har lese Jon Severuds bok om den europeiske Dølen og siterer gjerne A.O. Vinje: «Pengemagti stig høgre og høgre, og Folkemagti siger lægre og lægre.»

Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.