Utstilling

Aslaug M. Juliussen:

Skjæringspunkter

Nordnorsk Kunstmuseum i Tromsø
20. oktober 2018–31. mars 2019
Kurator: Charis Gullickson

Det første som møter oss i utstillinga, er tre digre skulpturar: «Hornild», «Hornbærer» og «Hornrose». Reinsdyrhorn stikk opp av store ballar dekte av skinn og hår frå reinsdyr. Dei strålar mot oss som soler. Dei er som relikviar, sakrale gjenstandar frå eldgamle ritar.

Eg gjekk granskande kring skulpturane. Formene er kulerunde frå alle vinklar. Dei vitnar om stor presisjonsevne, eit solid handverk som har slektskap med smykka til Tone Vigeland. Vi finn den same inngåande formforståinga, den utrøyttelege og nyfikne utforskinga av materialet, men her med heilt andre ingrediensar og intensjonar.

Ser vi nærare på skulpturane, oppdagar vi at ho nyttar forskjellige delar av horna til kvar av dei. I «Hornbærer» har ho brukt dei ytste delane av horna, desse som minner om hender med fingrar som bøyer seg innover. Nedst er horna store, så vert dei mindre ettersom auga glir oppover forma. Jo meir vi ser på objekta, jo meir dukkar fram. Innimellom vert det som å forsøke tolke eit framandt språk; vi anar detaljar ein skal ha stor kunnskap om reindrift og samiske tradisjonar for å få fullt utbytte av. Såleis veks det fram eit sterkt ønske om å vite meir og dermed femne tettare om verka.

Å setje kunst i bås

Kunsten til Juliussen krinsar kring reinsdyret. Gjennom fleire tiår har ho arbeidd med reinsdyrdrift, og som kunstnar auser ho av den inngåande kunnskapen ho har om dyra og tilværet på vidda. Ho hentar inn material frå slaktinga og preparerer det trinn for trinn gjennom tidkrevjande prosessar. Det kviler ein djup respekt for reinen i verka, også for kunsthandverkstradisjonen, kanskje særleg for duodji. Duodji er eit samisk omgrep som er vanskeleg å omsetje, der naturmateriale, tradisjon og det åndelege smeltar saman i verket. Juliussen har nytta meir enn førti tradisjonsrike handverksteknikkar i dei utstilte verka. Det er sjeldan å sjå slik breidde i eit kunstnarskap.

Det er freistande å romantisere og eksotisere kunsten til Juliussen. Men kunsten hennar er så mykje meir enn dette. Det er kanskje derfor kuratoren har valt å setje inn seks verk av kunstnarar som har inspirert henne eller har likskapar i materialbruk og tema. Mellom anna er her eit teppe av den kjende tekstilkunstnaren Synnøve Anker Aurdal, som Juliussen var assistent for tidleg på 80-talet. Desse innslaga skaper nye og ofte uventa rom for dialogar.

Kvitskura knoklar

Dei største verka er plasserte i det luftige atriet i første etasje. Midt i rommet fløymer ei kjede av knoklar ned frå seks meters høgd. Det gir ein så overveldande verknad at det døyver noko av det makabre ved det. Verket kan stå som ein allegori over Esekiel 37, der Gud i eit syn lét profeten sjå ein dal full av tørre bein og korleis dei døde truande skal reise seg i endetida: «Tal profetord over desse knoklane og sei til dei: Tørre knoklar, høyr Herrens ord!»

Verket «Hornkjede» er utforma av kvitskura knoklar, hovar og horn som er patinerte og lenka saman. Mellom kvart stykke bein er eit årsmerke av typen reinsdyra har i øyra, med informasjon om kjønn, årgang og eigar. Merka fortel at knoklane ein gong hadde liv. Såleis kan verket også tolkast i memento mori-tradisjonen frå barokken, desse dystre måleria som dvelte ved kor kort livet er.

Hornpinnar

Langs to veggar heng hornpinnar på rekke og rad. Her er ein bit gevir forsynt med langstrekte glashorn i kvar ende. Juliussen har også laga versjonar støypte i jarn og dolomitt. Desse skarpe og paradoksalt sårbare spyda er så vel vakre å sjå på som vanskelege å forstå. Om ein ser på dei som stiliserte reinsdyr, kan dei kanskje seie oss noko om balansen mellom natur og kultur. Det som ser sterkt ut, kan gjerne lett knekke.

Hornpinnane er også brukte som stilk og frøberar i digre skinnroser. Også desse er påsydde årgangsmerke. Blomane er laga av kåpene til kvinner som kunstnaren verdset. Fleire av dei røffe og vêrharde vekstane er på avskrekkande vis forsynte med lange, skarpe ståltrådar.

Karakteristisk for verka hennar er formene reinsa for detaljar. Formene fortel på ulike måtar om korleis mennesket inngår i det naturlege krinslaupet. Her vert reinen det avgjerande bindeleddet. Verka har samstundes ein eksistensiell karakter som løftar dei ut over tid og stad. I ei tid då vi opplever ei aukande framandgjering til naturen, med klimatiske utfordringar som ein av mange uheldige konsekvensar, minner verka til Juliussen oss om noko evig grunnleggjande.

Katalog

Museet har laga ein katalog til utstillinga utgitt på det tyske prestisjeforlaget Arnoldsche. Sjølv om dei fleste forfattarane av boka er norske, er språket engelsk. Dette er eit økonomisk spørsmål i og med at boka skal presenterast ved bokmessa i Frankfurt i haust. I år er Noreg gjesteland, ei storsatsing mange har høge forventingar til.

Eg hadde lenge sett fram til utstillinga, og ho skuffa ikkje. Ho gav meirsmak. Det er alltid eit godt teikn. I sommar stiller Juliussen også ut i Blaafarveverket i Åmot og ved Anchorage Museum i Alaska.

Eva Furseth