Autisme

Anonym

I Dag og Tid nummer 48 vert det skrive om autisme i artikkelen «Autismemysteriet». I dag er det «oppdaga» fleire som er autistiske. I artikkelen blir det retta i ei negativ vinkling. Dessverre verkar det som dette er typisk for norsk journalistikk. Autistar er leie av å bli sette i dette søkeljoset som å ha ei «nerveforstyrring» eller å vera eit problem.

Eg er sjølv med i ulike grupper på facebook for ADHD og autisme. Ei gruppe heiter «Forum for nevromangfold», og der vert det støtt og stadig diskutert om negative haldningar, lite forståing og hjelp på våre premissar, vi har ikkje behov for å bli «nervotypisk». Norsk journalistikk er heller ikkje hjelpsam.

Eg ønskjer eit meir heilskapleg syn på autismeomgrepet. Derfor skriv eg på vegner av meg sjølv og vonleg for andre autistar. Eg har også med meg litt hjelp og tilvising frå gruppa «Forum for nevromangfold».

I nevromangfald-gruppa blir eg blant anna fortald at «FHI og lignende har beskrivelser som bygger på patologiseringsmodellen». Og vidare: «Disse kildene kan jo for så vidt vise til at de må forholde seg til diagnosemanualen ICD-11», men hos FHI og andre «offisielle kanalar» tek dei utgangspunkt i ICD-10. Begge desse modellane er problematiske for nevrodiversitetsrørsla, spesielt den siste. Eg kjem derfor med tips til kjeldetilvising og kor ein kan starta. Eg vil nemne nokre alternativ: sosiale medium, journalistikk, podkastar og fagmiljø.

For å hente folk som sjølv «kjenner kor skoen trykkjer», kan ein følgje blant anna thespectrumgirl på instagram og neurodivergent_lou. Den australske psykologen Joey Lawrence er autist med ADHD. Ho er å finna på fleire sosiale medium.

Ein kan sjå på journalistikk frå andre delar av verda. For eksempel BBC-serien som går på nrk.no: Autisme – fra innsida. Frå science.org med tittelen «Autism rates are up, but is it really on the rise». Den australske avisa The Conversation med artikkelen «Australia’s rate of autism should be celebrated – but real-life impact, not diagnosis, should determine NDIS support». Det er podkastar, som Autismepraten med ein frå fagmiljøet og ei som er autist. Eller Autistisk skravlepodd.

Det finst nokre gode haldningar i fagmiljøet der ute i verda, som hos autismcrc.au. Joey Lawrence, som nemnt ovanfor, og andre nevromangfaldspsykologar har også ei felles heimside: neudle.com.au.

Samfunn rundt omkring i verda har hatt mykje negativitet rundt ulike minoritetar, livssyn, kjønn og legning. No er kampen for nevromangfald her. Det finst inga forstyrring eller «feil» i å vera autist, dyslektikar eller ADHD. Vi er ikkje mindre verde. Det er ikkje vår feil at samfunnet er nevrotypisk og ikkje møter våre premissar.

Det finst utruleg mykje positivitet i eit nevromangfald. Elon Musk, Dan Aykroyd og Eminem er autistar. Autistar som alle andre finn vi overalt i samfunnet. Vi er òg ulike, som alle andre.

Serien Autisme – fra innsida viser noko av den store variasjonen. Eg hadde selektiv mutisme som unge, men vart oppdaga tidleg, og fekk noko tilrettelegging på skulen. Eg snakka knapt på skulen, men eg var ikkje mindre sosialt smart enn andre. Eg skjønar enormt mykje om sosialt samspel og samfunn. Eg kryssar ulike kodar i språkverda og språknormene i nevromangfaldet.

I dag er eg lærar. Ingen av oss er «lågfunksjonell» eller «høgfunksjonell». Vi er i eit spektrum som har ulike variasjonar av utfordringar i kvardagen.

Synet på menneskeverda i dag er gale når vi lèt folk i nevromangfaldet vera eit problem eller å ha ei såkalla «nerveforstyrring».

Det er mykje forsking gjennom historia som ikkje har vore bra. Om det norske fagmiljøet ikkje er bra no, kan vel norsk journalistikk gjera det betre? Eg oppfordrar Dag og Tid til å vera med på å venda om denne negative trenden i norsk journalistikk og opna opp for eit heilskapleg nevromangfald og menneskesyn.

Skribenten har master i sosialantropologi, er vidareutdanna som lærar og ein stolt auDHD-person.

Dag og Tid kjenner identiteten til skribenten.